درمان بيوفيدبك يبوست يك روش نوين در درمان اين اختلال است.
بدن نياز دارد كه دفع منظمي را به طور غريزي داشته باشد تا بتواند نيروي تازه اي بگيرد و حالت طبيعي داشته باشد، در صورتي كه بعضي افراد با اين حالت دفع طبيعي مشكل دارند و دچار يبوست مي شوند.
يبوست يكي از بيماري هاي شايع در عصر حاضر است و به حالتي اطلاق مي شود كه در آن دفع مدفوع، سخت، ناكامل يا با تعداد كم ( كمتر از 3 بار در هفته) است.
هر قدر حركات روده ي بزرگ، كندتر باشد، سلولهاي روده فرصت بيشتري خواهند داشت تا آب بيشتري از مواد دفعي بازجذب كره و به اين ترتيب مدفوع خشك تر و سخت تر خواهد شد.
درمان يبوست با بيوفيدبك چگونه است؟
يك تيم از دانشگاه آيوا كشف كرد كه بيوفيدبك، نتايج موثري را در درمان يبوست مزمن از خود نشان داده است و اين روش مي تواند به طور موفقيت آميز بر ماهيچه هايي كه باعث يبوست مزمن مي شوند، كنترل پيدا كند.
طبق گفته نويسنده اصلي اين مطالعه، نتايج نشان مي دهد كه در حدود ۸۰ درصد از بيماران تحت درمان قرار گرفته شده از طريق بيوفيدبك، بهبود حركت روده مشاهده شده است.
اين موضوع، كه بيماران مبتلا به يبوست، چه با يبوست مزمن و يا با سندروم روده تحريك پذير، احتمالا از اثرات مفيد بيوفيدبك بهره مند خواهند شد، در سال ۲۰۱۴ توسط محققين مورد حمايت قرار گرفت.
معمولا درمان بيوفيدبك يبوست شامل: توانبخشي عضلاني است كه در دفع مدفوع و تخليه ي روده ي بزرگ دخالت دارد.
معمولا زماني كه افراد به دارو درماني پاسخ نمي دهند و راه هاي ديگر را نيز امتحان كردند و پاسخي نگرفته اند از بيوفيدبك براي درمان يبوست هاي مزمن استفاده مي كنند.
در اين روش از تمرينات پيشرفته روده و كف لگن استفاده مي شود بنابراين عارضه ي پزشكي خاصي ندارد .
در اين روش درماني بيمار در روند درمان نقش فعال و موثر دارد و بر خلاف بسياري از روش هاي ديگر مثل دارو درماني كه ممكن است اثرات درمان بعد از مدتي از بين برود، اثرات آن پايدار است و با آموزشهاي داده شده و ادامه تمرينات در منزل بيمار نياز به مراجعه ي مجدد ندارد.
حال در ادامه به صورت مفصل و اختصاصي به توضيح يبوست، دلايل آن و روش درماني بيوفيدبك و بكارگيري آن در درمان يبوست مي پردازيم.
بسياري از مردم در دوره اي از زندگي خود، يبوست را تجربه كرده اند اما يبوست بي امان و مداوم، بين 12 تا 19 درصد از مردم را درگير كرده است كه به آن يبوست مزمن مي گويند.
درمان بيوفيدبك يبوست
انواع يبوست مزمن
به طور كلي 3 نوع يبوست مزمن وجود دارد:
دفع ديس سينرژيك
كه اين نوع يبوست، آنيسموس يا ديس سينرجياي كف لگن نيز ناميده مي شود و به علت نقص عملكرد ماهيچه هاي باسطه (اسفنكتري) مقعدي، كف لگني، مقعدي و روده اي ايجاد مي شود.
در نتيجه سبب دفع كم و ناقص از ركتوم، انقباض مقعدي مخالف، شل شدن ناكافي عضلات مقعدي يا تركيب چند مورد بالا مي شود.
تقريبا براي يك سوم از بيماران مبتلا به يبوست، دفع سينرژيك تشخيص داده مي شود.
يبوست به علت حركت آرام مدفوع
اين نوع يبوست زماني است كه محتويات شكمي در طي حركت در لوله گوارش خيلي آهسته تر از حد نرمال حركت مي كند.
نبود آب در اين مسير، سبب سفت شدن مدفوع مي شود.
سندروم روده ي تحريك پذير
سندروم روده ي تحريك پذير (irritable bowel syndrome) يا IBS يك اختلال شايع است كه يبوست از نشانه هاي غالب آن است و از ديگر نشانه ها درد شكمي، نفخ، اسهال يا متناوبا اسهال و يبوست است.
درمان بيوفيدبك يبوست
درمان بيوفيدبك يبوست
دلايل يبوست
يبوست علت هاي مختلفي دارد از جمله:
مشكل كولوني (روده اي) مثل توانايي كولون در حركت دادن محتويات داخل شكم
مصرف مرتب دارويي خاص
مصرف زياد لبنيات، پروتئين و مصرف غذاهاي كم فيبردار
عدم تحرك
مصرف ناكافي آب يا نوشيدني بدون كافئين
حاملگي
مصرف بيش از اندازه ي ملين ها
افزايش سن
حركت كند روده
وضعيت باليني خاص مثل ديابت، سندروم روده ي تحريك پذير، كم كاري تيروئيد و …
مشكلات روده و ركتوم مثل وجود پوليپ، بيرون زدگي ركتوم، بواسير و …
وقتي كه علل مكانيكي، آناتوميك و علل وابسته به برخي بيماري ها و نحوه ي تغذيه در ايجاد يبوست مزمن مورد بررسي قرار گرفت و رد شد احتمال زيادي وجود دارد كه يبوست مزمن بعلت اختلالات كف لگن باشد يا اينكه اين مسئله به تشديد يبوست كمك كرده باشد.
وقتي يبوست مزمن وجود دارد يك آزمايش دقيق ركتال Digital rectal examination مي تواند كمك كننده باشد.
هدف آزمايش ركتال
هدف آزمايش ركتال اين است كه خصوصياتي مانند تون مقعد در حالت استراحت و ناتواني در شل كردن عضلات پوبوركتال مورد ارزيابي قرار گيرد.
بر اساس يافته هاي آزمايش ديژيتال ركتال و ارزيابي بيمار، ممكن است كه پزشك آزمايشات تكميلي انجام دهد كه شامل موارد زير است:
مانومتري اوركتال
ام آر آي لگن براي مشاهده ي حركت پاتولوژيك كف لگن و آناتومي اسفنگترنال
پراكتوگرافي تخليه براي ثبت حركات كف لگن و آناتومي
آنوركتال در شرايط گوناگون (در زمان استراحت، سرفه، فشار و وزوز كردن)
تفسير نتايج و بررسي نسبت به حالتهاي طبيعي صورت مي گيرد زيرا عملكرد كف لگن با سن و جنس بيمار فرق مي كند و تفسير نتايج بر حسب شرايط هر بيمار متفاوت است.
اگر آسيب شناسي (پاتولوژي) ديگري وجود نداشته باشد و اطلاعات نشان دهنده ي ناتواني شل شدن كف لگن باشد در اينصورت درمان بيوفيدبك انجام مي شود.
بيوفيدبك
بيوفيدبك يا پسخوراند زيستي عبارت است از اطلاعاتي كه به صورت صوت، دما، تصوير و … از محيط اطراف به مغز بازگردانده مي شود.
يعني در اصل اطلاعات بدن در غالب فيدبكهابي حسي درآمده و موجب مي گردد تا فرد نسبت به اعمال و عملكرد خود آگاه تر شود.
براي بيماران، دستگاه بيوفيدبك به عنوان نوعي حس ششم عمل مي كند كه به آن ها اجازه مي دهد تا فاليت هاي درون بدن خود را بشنوند و ببينند.
هنگامي كه مغز اطلاعاتي را درباره ي خود و بدن، دريافت مي كند، مي تواند از اين اطلاعات براي بازگشت بدن به حالت تعادل استفاده كند.
بيوفيدبك در درمان طيف وسيعي از شرايط عصبي و عضلاني مانند اختلالات ماهيچه لگن ( بي اختياري فوري و فشاري ادرار)، بي اختياري مدفوع، يبوست و شب ادراري، ضعف ماهيچه ها بخاطر فلج مغزي، سكته، سردردهاي تنشي و اضطراب موثر است.
بيوفيدبك براي درمان يبوست
با توجه به پيشرفت هايي كه در زمينه ي شناخت عملكرد ساختمانهاي كف لگن و ارتباط آن ها با دستگاه گوارش تحتاني به دست آمده بهترين روش درمان يبوست مزمن در اين حالت، توانبخشي عملكرد عضلات كف لگن با استفاده از بيوفيدبك مي باشد.
درمان بيوفيدبك يبوست شامل يك برنامه ي سرپايي (بدون بستري) به منظور آموزش بيمار است كه چگونه عضلات شكمي را با عضلات كف لگن به ظور موفقيت آميزي هماهنگ كند و تخليه را به راحتي انجام دهد.
درمان بيوفيدبك يبوست
درمان بيوفيدبك يبوست
نحوه ي انجام كار در روش بيوفيدبك در يبوست
نحوه ي انجام كار در روش بيوفيدبك بدين فرم است كه در حالي كه شما روي يك صندلي نشسته ايد يك سنسور روي ناحيه ي شكم و ديگري روي مقعد گذاشته مي شود.
اين سنسورها طوري طراحي شده اند كه فعاليت هاي الكتريكي عضلات كنترل كننده دفع مدفوع و ادرار را منتقل كنند.
از فرد خواسته مي شود كه عضلات لگني خود را منقبض و منبسط كنند و فرد با ديدن نمودارهاي ايجاد شده روي مانيتور متوجه مي شود كه چگونه عضلات خود را در جهت صحيح كنترل و استفاده كند و اين منجر به بهبود درد يا يبوست مي گردد.
مراحل بيوفيدبك براي يبوست
در كلينيك ستاره ي ايرانيان ابتدا ارزيابي هاي اوليه بيمار توسط فيزيوتراپيست، از نظر وضعيت سلامت عمومي، تغذيه و سبك زندگي و داروهاي مصرفي و ديگر عواملي كه عملكرد روده را تحت تاثير قرار مي دهند انجام مي گيرد.
در صورت نياز به بيمار توصيه هاي لازم از قبيل ورزش، پياده روي روزانه، مصرف فيبر بيشتر و آموزش ماهيچه هاي لگني داده مي شود و در صورتي كه فرد نتيجه اي نگيرد و براي درمان بوسيله ي بيوفيدبك آماده باشد، از اين روش استفاده مي شود و مراحل زير طي مي شود:
استفاده از يك سنسور ركتال يا سطحي كه تنش عضلاني را از طريق الكترو ميوگرافي (نوار عضله) بررسي و ثبت مي كند.
فعاليت عضله توسط نوار عضله به بيمار نشان داده مي شود.
نوار عضله يا الكتروميوگرافي، تنش و ريلكسيشن (شل شدن) كف لگن را نشان مي دهد.
توضيح شفاهي به بيمار در مورد اينكه هنگام شل شدن كف لگن، بيمار بايد چه احساسي داشته باشد و چگونه كف لگن بايد ريلكس يا شل شود.
همزمان فيدبك تصويري به بيمار نشان داده مي شود تا يادگيري او تقويت شده و متوجه بهبودي، شل شدن يا ريكلسيشن كف لگن شود.
يادگيري شناسايي كردن احساس دروني همراه با شل شدن يا ريلكسيشن (ريلكسيشن پايه اي) و اينكه چگونه اين حالت را حفظ كند.
آموزش تاثير منفي تنش كف لگن همراه با تنش عمومي بدن. (يادگيري ريلكسيش ممكن است با آموزش كمك گرفتن از تنفس ديافراگماتيك تاثير بيشتري داشته باشد)
تعبيه بالون ركتال كه با حجم هاي گوناگوني از آب پر شده تا حركت روده را تحريك نمايد.
بيمار ياد مي گيرد كه ريلكسيشن را در حالي كه بالن وجود دارد حفظ نموده، فعال شدن شكم را همراه با ريلكسيشن كف لگن هماهنگ كند و از انقباض عادتي كف لگن در اين شرايط خودداري كند.