اختلالات روان پريشي (سايكوز)
اختلال روان پريشي جزء بيماري هاي هاي شديد است و مغز را تحت تاثير قرار مي دهد و عملكرد مغز را مختل مي كند.
نشانه هاي اختلال روان پريشي در همه به صورت يكسان نيست و از فردي به فرد ديگر متفاوت است ولي ويژگي اصلي اختلال روان پريشي قطع ارتباط با واقيعت است.
فرد مبتلا به اختلال روان پريشي نمي تواند با واقيعت تماس برقرار كند وممكن است چيزهايي را ببيند يا صداهايي را بشنود كه ديگران آن ها را تجربه نمي كنند.
فردي كه به اختلال روان پريشي مبتلا است معمولا اين عقيده را دارد كه ديگران آن ها را درك نمي كنند.
اين اختلالات باعث مي شوند كه افراد فاقد توانايي لازم براي فكر كردن باشند و همچنين در قضاوت صحيح، دادن پاسخ هاي هيجاني مناسب، برقراري ارتباط موثر و رفتار كردن به صورت مناسب مشكل داشته باشند.
به همين دليل اين افراد در رفع كردن نيازهاي روزانه ي خودشان ناتوان هستند و همچنين عملكرد شغلي و اجتماعي و تحصيلي اين افراد نيز تحت تاثير قرار مي گيرد.
در صورت درمان نشدن احتمال عوارض اين اختلال بسيار بيشتر است.
در وضعيت حاد احتمال آسيب زدن به خود يا يگران نيز وجود دارد.
اين افراد چون متوهم هستند و افكاري در تضاد با واقيعت دارند، تمايل به جمع گريزي پيدا مي كنند و انگيزه هايشان در زندگي محدود و اندك مي شود.
ويژگي هاي عمده اختلال روان پريشي
توهم (هالوسينيشن)
هذيان ( ايلوژن)
توهم
افرادي كه داراي نشانه هاي سايكوز يا روان پريشي هستند معمولا در حواس پنج گانه ي خود نابهنجاري هايي را تجربه مي كنند، مثلا چيز هايي را تصور مي كنند كه وجود خارجي ندارند.
توهم ها (هالوسينيشن ها) ممكن است در همه ي حواس روي دهند ولي رايج ترين آن ها توهم شنيداري است كه در ۷۰ درصد افراد سايكوز يا روان پريش مشاهده مي شود.
توهم هاي شنيداري معمولا به صورت صداهاي بيروني هستند كه به فرد دستور مي دهند كاري را انجام دهد، دو يا چند صدا هستند كه با هم حرف مي زنند، يا فرد صداي يك نفر را مي شنود كه در حال حرف زدن درباره ي افكار اوست.
بعد از توهم هاي شنيداري، توهم هاي ديداري رايجترين هستند.
توهم هاي ديداري ممكن است حالت عام داشته باشند، مثلا فرد، رنگ ها، شكل ها يا انسان هايي را ببيند كه وجود خارجي ندارند، يا ممكن است خاص باشند.
يعني فرد، يك انسان خاص و مشخص را ببيند كه حضور دارد (مثلا، همسر يا پدر)، در حالي كه او كيلومترها دورتر است يا فوت كرده است.
انواع ديگر توهم
توهم حسي يا جسمي (احساس خارش يا سوزش در بدن)
توهم چشايي ( غير عادي حس كردن طعم غذا)
توهم بويايي (چيزي در حال سوختن نيست ولي فرد گزارش بوي سوختگي مي دهد).
هذيان (ديلوژن)
هذيان ها عبارتند از باورهاي راسخ اما غلط كه معمولا بصورت سوء تفسير ادراك هاي ذهني يا تجربه ها جلوه مي كنند.
حدود ۷۵ درصد كساني كه به علت اختلالات سايكوز بستري مي شوند، هذيان (ديلوژن) دارند.
بعضي از هذيان ها آشكارا عجيب به نظر مي رسند (مثلا، فرد فكر ميكند كه همه ي اعضاي داخلي بدنش را بيرون آورده اند و اعضاي يك نفر ديگر را به جاي آنها گذاشته اند).
بعضي ديگر عجيب به نظر نمي رسند (مثلا، اين باور كه فرد فكر مي كند دائما تحت نظارت پليس است).
صرف نظر از ميزان عجيب غريب بودن ديلوژن، افراد مبتلا به آن، براي تاييد ديلوژن خود، هميشه مي توانند منطق و دلايلي ارائه دهند، هرچند خود باور آشكارا عجيب به نظر مي رسد.
انواع هذيان
هذيان تعقيب و آزار: فرد فكر مي كند ديگران در تعقيب آن هستند وجاسوسي اش را مي كنند و او در خطر است.
هذيان عظمت و خود بزرگ بيني: فرد فكر مي كند فردي مشهور يا قدرتمند است (مثلا رئيس جمهور، پيامبر).
هذيان كنترل: فرد فكر مي كند افكار، احساسات و اعمالش تحت كنترل نيروهاي خارجي است (مثلا موجودات فضايي يا فوق طبيعي).
هذيان به خود گرفتن: فرد فكر مي كند رويدادهاي خارجي مستقل و بي طرف، مشخصا به آن اشاره دارد (مثلا فكر مي كنند گويندگان راديو و تلويزيون درباره ي آن حرف مي زنند).
هذيان كاپگراس: فرد فكر مي كند يكي از آشنايانش با يك نفر ديگر و مشابه او تعويض شده و اين فرد، خود او نيست.
هذيان كاتراد: فرد فكر مي كند كه مرده است.
هذيان پخش افكار: فرد فكر مي كند افكارش پخش مي شود و ديگران مي توانند آنها را بشنوند.
هذيان درج افكار: فرد قويا باور دارد ديگران يا نيروهاي غيبي افكاري را در سر او مي كارند.
هذيان برداشت افكار: فرد فكر مي كند كه يك قدرت يا يك فرد خارجي افكار او را از ذهنش بيرون مي كشد.
هذيان نيست انگاري: فرد فكر مي كند جنبه اي از دنيا يا خود او ديگر وجود ندارد، مثلا فكر كند دنيا وجود خارجي ندارد يا ممكن است فكر كند دست ندارد، قلب ندارد.
هذيان جسمي يا سوماتيك: فرد فكر مي كند بدنش بوي بد مي دهد يا يك بيماري وحشتناك دارد.
هذيان فقر: بر خلاف شواهد (حساب بانكي پر از پول)، فرد كاملا معتقد است كه فقير است.
هذيان گناه كاري: فرد مطمئن است كه يك گناه بزرگ يا يك اشتباه وحشتناك مرتكب شده است.